أبواب الهندسه

مشخصات کتاب

أبواب الهندسه

مولف: حضرت آیه الله العظمی سید محمد حسینی شیرازی قدس سره الشریف

ناشر: مؤسسه المجتبی للتحقیق والنشر

بیروت _ لبنان ص.ب: 6080 /13 شوران

البرید الإلکترونی: almojtaba@shiacenter.com

سخن ناشر

بسم الله الرحمن الرحیم

(أبواب الهندسه) جزوه ای که در دست دارید، از تألیفات أولیه بزرگ مرجع جهان تشیع، حضرت آیه الله العظمی سید محمد حسینی شیرازی می باشد، که در کربلای معلا وقریب به 50 سال پیش تألیف وقبلاً دو بار در ضمن کتاب (المقدمات) به چاپ رسیده است.

کتاب (المقدمات) مشتمل بر 10 جزوه مختلف در 10 علم گوناگون میباشد که مؤلف آن را جهت مبتدئین از طلاب علوم دینی نگاشته است.

لازم به تذکر است که این جزوه از اندک تألیفات معظم له به زبان فارسی بوده (1) وچون به سبک فارسی قدیم نگاشته شده بود بر آن شدیم تا آن را تغییر ندهیم.

وبرای استفاده بیشتر این جزوه را به صورت مستقل چاپ نموده ودر اختیار همگان قرار دادیم.

در پایان از خداوند بزرگ خواستار قبول اعمال وتوفیق روز افزون هستیم.

مؤسسه المجتبی للتحقیق والنشر

بیروت _ لبنان ص.ب: 6080 /13 شوران

البرید الإلکترونی: almojtaba@shiacenter.com

سخن مؤلف

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین، وصلی الله علی محمد وآله الطاهرین، ولعنه الله علی أعدائهم أجمعین إلی یوم الدین.

وبعد: این مختصری است از اصول لازمه کثیره الابتلاء در علم هندسه، نگاشتم آن را برای مبتدئین، ومشتمل است بر چند باب، والله الموفق.

کربلاء المقدسه

محمد بن المهدی الحسینی الشیرازی

مقدمه

هندسه معرب (اندازه) است، وفائده این علم دانستن مساحتها وپیمودن سطحها وجسمها میباشد.

باب اول در اقسام خط است

بدان که خط بر سه قسم است:

اول: خط مستقیم، وآن کوتاهترین خطهای بین دو نقطه میباشد، مانند این خط:

مستقیم

دوم: خط منحنی، وآن خطی است که کج باشد، مانند این خط:

منحنی

سوم: خط منکسر، وآن خطی است که پدید آمده باشد از چند خط، مانند این خط:

منکسر

وهر گاه دو خط مستقیم، نسبت بین آنها متساوی باشد به نحوی که هر چه امتداد یابند با یکدیگر ملاقات نکنند آن دو را متوازی نامند، مانند این دو خط:

متوازیان

وهر گاه خطی بر خط دیگر ایستد، دو گوشه از جای ملاقات آن دو خط پدید آید، پس اگر آن دو گوشه مساوی یکدیگر باشند، هر یک از آن دو خط را عمود بر دیگر گویند، ونام هر یک از آن دو گوشه را (زاویه قائمه) نهند، مانند این دو خط:

زاویه قائمه

واگر آن دو گوشه مساوی یک دیگر نباشند، آن دو خط عمود بر یکدیگر نیستند، ونام آن گوشه که تنگ تر است (زاویه حاده) نهند، ونام آن گوشه که گشاد تر است (زاویه منفرجه) نهند، مانند این دو خط:

منفرجه حاده

وهر گاه خط منحنی احاطه به سطح کند به نحوی که اگر از نقطه وسط آن سطح خطهای مستقیمه بآن خط اخراج کنند همه مساوی باشند، این خط را (پرگاری) گویند.

وخطی را که سطح محاط به این خط پرگاری را نصف کند (قطر) نامند.

وخطی که آن سطح را قطع کند نه بر نصف (وتر) نامند.

وخطی که مستقیم باشد ونصف کند ما بین وتر وخط پرگاری را (سهم) گویند.

وهر یک قطعه از قطعهای این خط پرگاری را